Co jakiś czas przeglądając blogi, księgarnie i filmy o książkach docierały do mnie informacje o Yuval Noah Harari. To sprawiło, że bardzo chciałam zapoznać się z jego trzema książkami, które są naprawdę wysoko oceniane. Ku mojemu wielkiemu szczęściu na Dzień Kobiet dostałam wszystkie trzy pozycje (K:*) i od razu zabrałam się za dwie z nich. Dzisiaj zapraszam na recenzję Sapiens. Od zwierząt do bogów.

Autor jest znanym izraelskim historykiem, który zasłynął właśnie dzięki omawianej pozycji. Jest to książka opisywana jako popularnonaukowa, która opisuje historię ludzkości – od zwierząt do bogów. Sapiens odpowiada na pytanie w jaki sposób nasz gatunek panuje nad światem i są to głównie założenia Harari’ego.

Kiedy została ogłoszona teoria ewolucji miała wielu przeciwników (głównie chrześcijańskich), natomiast dziś wiemy, że człowiek do swojej postaci przeistaczał się tysiące lat i stał się najinteligentniejszym gatunkiem na Ziemi. Powstaje zatem pytanie: jak to się stało? Izraelski historyk w bardzo precyzyjny i prosty sposób wyjaśnia zawiłości ewolucji. Jego uwagi są błyskotliwe, pełne ciekawych i nowych twierdzeń a zarazem jasne i oczywiste dla przeciętnego odbiorcy.

W swojej głównej teorii wysuwa wniosek, że Homo Sapiens (w przeciwieństwie do innych gatunków homo) zyskał zdolność plotkowania. Plotkowanie, czyli tworzenie całkowicie wirtualnych opisów rzeczywistości sprawiło, że człowiek potrafił łączyć się w grupy, przewidywać, zarządzać, opowiadać, tworzyć koncepcje, wierzyć i wyciągać wnioski. Tak powstała rewolucja kognitywna, która przyczyniła się do budowania większych społeczeństw zdolnych do więzi rodzinnych, nowych pomysłów i skuteczniejszej walki z innymi gatunkami.

Kiedy już nasz gatunek zyskał nowe zdolności językowe oraz świadomość, zaczęła się kolejna rewolucja – agrarna. To wtedy z łowców-zbieraczy człowiek stał się rolnikiem potrafiącym wybudować pierwszą osadę, uprawiać pole, zadomowić zwierzęta. Homo Sapiens zatem stawał się okrutnym panem świata. Ale i nowy styl życia okazywał się brutalny dla człowieka. Miasta sprzyjały zarazom, intensywnej pracy i uboższą dietą. Dlatego niezbędna była rewolucja naukowa przyczyniająca się do powstawania technologii, wielkich imperiów i kolonizacji wszystkich kontynentów.

Według Yuval Noah Harari nic z tych rzeczy nie mogłoby się stać bez umiejętności tworzenia fikcyjnych opowieści. Grupa ludzi jest zdolna do tworzenia mitów, legend, wiary i tworów, w które tak bardzo wierzy, że zyskują one znaczenie i stają się realne. Mówimy tu np. o pieniądzach. Gdyby nikt nie wierzył, że kolorowy papierek ma określoną wartość, nie byłby on nam potrzebny. A dzięki temu mamy zaufanie do innych, co przyczynia się do istnienia narodów, społeczeństw i określonych grup.

Cała książka Sapiens skupia się właśnie na tej koncepcji. Poruszone tematy dotyczą m.in.: pieniądza, imperiów, religii a także ideologii, w które wierzymy. Nasze zaufanie jest tu kluczowe i autor doskonale ukazuje wnioski jakie się nasuwają. Porusza także zagrożenia wynikające z takiego wzajemnego zaufania.

Jako naukowiec Harari ukazuje religie jako zbiór wartości, którą człowiek sam stworzył do zrozumienia świata. Kładzie duży nacisk na obalenie wiary na rzecz humanizmu – czyli wiary w ludzkość. Te zagadnienia mogą być trudne do czytania dla osoby głęboko wierzącej.

Więc teraz powstaje pytanie czy książka jest rzeczywiście gatunkiem popularnonaukowym. Otóż wydaje mi się, że nie. Przede wszystkim dlatego, że w wielu miejscach brakuje argumentacji pochodzącej z badań, publikacji. W większości są to wnioski i opinie autora. Owszem są to ciekawe teorie, które warto poznać, jednak nadal zostają tylko subiektywnym odbiorem rzeczywistości. Harari wspomina o satysfakcji ludzi z przed 60 tysięcy lat, pisze o odczuciach zwierząt hodowlanych – tylko brakuje tutaj źródeł naukowych. Mówiąc inaczej – książkę należy uznać jako zbiór opinii i przypuszczeń historyka na temat znanych faktów historyczno-biologicznych.

Opisane wady wcale nie przyczyniają się do spadku wartości Sapiens. Książka daje sporo satysfakcji, pobudza intelekt, zmusza do szukania odpowiedzi i zadawania kolejnych pytań. Poza tym jej plusem jest zaangażowanie autora w swoje wizje przez co nie można oderwać się do czytania. Przedstawienie historii ludzkości daje ważne informacje o tym kim był a kim jest obecnie człowiek, a przede wszystkim co potrafił osiągnąć.

Podsumowując, Sapiens to lektura pełna ciekawych rozważań o Homo Sapiens. Te 500 stron czyta się szybko i z zainteresowaniem. Jednak na niektóre informacje należy zwrócić uwagę, gdyż autor nie podaje za dużo źródeł. Trzeba ją traktować jako przemyślenia Yuval Noah Harari i wtedy można w pełni cieszyć się z lektury.

Sapiens. Od zwierząt do bogów
Autor: Yuval Noah Harari
Tłumaczenie: Justyn Hunia
Wydawnictwo: Literackie
Tytuł oryginału: Sapiens: A Brief History of Humankind
Data wydania: 14 listopada 2018
Liczba stron: 544
Kategoria: Literatura popularnonaukowa

2 thoughts on “Sapiens. Od zwierząt do bogów – Yuval Noah Harari /Audiobook/

Leave a Reply to Agnieszka KaniukCancel reply